De god als hoogste rechter is een symbool dat in veel religies een belangrijke rol speelt. Zo is deze god ook de bewaker van het zedelijk leven, de hoogste moraal en daarmee vrede onder de mensen. Swüste: ‘Een belangrijke vraag in de psalmen is: hoe kan het toch, dat het slechte mensen voor de wind gaat en dat goede mensen onder allerlei ellende gebukt gaan? Veel psalmen geven als antwoord: het gaat om geluk op de lange termijn. En zeker is: een mens zal gelukkig zijn als hij recht doet. Prachtig wordt dat bezongen in psalm 73: in het eerste deel wordt met een zekere jaloerse blik opgekeken naar een mens die maar raak leeft, maar in het tweede deel vindt de dichter zijn rust en zijn geluk.’
Het spreekt bijna voor zich dat het New Yorkse koor begint met muziek van de eerste belangrijke componist van psalmzettingen van eigen bodem, de Amerikaan Wil-liam Billings. Zijn psalmbundels, zoals The New-England Psalm-Singer (1770) en The Psalm-Singer’s Amusement (1781), ontstaan rond de Amerikaanse onafhankelijkheids- oorlog, zijn tot in onze tijd de basis van het typisch Amerikaanse psalmzingen. Boven- dien laten ze een belangrijk kenmerk van de Amerikaanse muziek in het algemeen horen, namelijk dwarsheid en eigengereidheid. Billings lapt de harmonische regels menigmaal aan zijn laars, hetgeen door veel van zijn componerende landgenoten met veel succes is overgenomen.
De zestiende-eeuwse Poolse componist Mikołaj Gomółka heeft in eigen land een bijzondere reputatie opgebouwd. Hij gebruikte voor zijn psalter de prachtige vertalingen door Jan Kochanowski, die de basis vormen van zowel het katholieke als het lutherse psalm- zingen in de Poolse taal. En daarmee zijn de psalmen van Gomółka voor beide ‘kampen’ van historisch en muzikaal belang. We moeten Gomółka’s meerstemmige techniek vooral vergelijken met die van Goudimel, die in Polen goed bekend was.
Overigens dit programma bevat zowel een van de oudste gecomponeerde psalmen, opgenomen in de Ordo Virtutum van de Benedictijnse abdis Hildegard von Bingen, als een van de nieuwste, van David Lang. Beide zettingen worden gekenmerkt door directe eenvoud gericht op het woord, de tekst. Tussen meesters uit renaissance en barok als Crecquillon, Gombert, De l’Estocart, De Lalande en Homilius, is Bruckner een bijzonde- re verschijning met zijn harmonisch rijke psalmzetting Os justi, een prachtig voorbeeld opnieuw van de invloed van het Regensburger Caecilianisme in de negentiende eeuw.